การศึกษาและพัฒนาเส้นทางเก็บรวบรวมและขนส่งมูลฝอยของเทศบาลเมืองอำนาจเจริญ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพปัจจุบันของการเก็บขนมูลฝอยและจัดระดับการพัฒนาการเก็บขนมูลฝอยและจัดระดับการพัฒนาการเก็บขนมูลฝอยของการเก็บขนแต่ละเขตของเทศบาลเมืองอำนาจเจริญ โดยเก็บข้อมูลองค์ประกอบต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องในการเก็บขนมูลฝอยพร้อมทั้งศึกษาเวลาการปฏิบัติงานเก็บขนมูลฝอยของแต่ละเขตการเก็บขนที่ขนส่งยังสถานที่กำจัดในระหว่าง เดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.2551 ถึงเดือนพฤษภาคม พ.ศ.2551 แล้วนำข้อมูลที่ได้มาจัดทำเป็น 7 ตัวแปร จากนั้นนำมาวิเคราะห์ด้วยวิธีการทางแทกโซโนมี่ (Taxsonomy Method) เพื่อจัดระดับการพัฒนาการเก็บขนมูลฝอยของแต่ละเขต
ผลการศึกษาพบว่าเทศบาลเมืองอำนาจเจริญมีพื้นที่ทั้งหมด 38 ตารางกิโลเมตรมีประชากรที่อยู่อาศัยในเขตเทศบาลเมืองอำนาจเจริญประมาณ 25,971 คน (พ.ศ.2549) ปริมาณมูลฝอยทั้งหมดเกิดขึ้นประมาณ 20.2 ตันต่อวัน ซึ่งเทศบาลเมืองอำนาจเจริญเก็บขนได้ครอบคลุมพื้นที่ร้อยละ 95 หรือประมาณ 18.97 ตันต่อวัน อัตราการเกิดมูลฝอยเฉลี่ย 0.4 กิโลกรัมต่อคนต่อวัน (คำนวณจากจำนวนประชากรรวมกับประชากรแฝง 44,874 คน) การเก็บขนมูลฝอยอยู่ในความรับผิดชอบของงานรักษาความสะอาด กองสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม ซึ่งมีบุคลากรทั้งสิ้น 45 คน คิดเป็นสัดส่วนของบุคลากรต่อประชาชน เท่ากับ 1 ต่อ 577 คน เขตการเก็บมูลฝอยแบ่งออกเป็น 4 เขต และ 2 เส้นทางหลัก
เทศบาลเมืองอำนาจเจริญมีรถเก็บมูลฝอยทั้งหมด 8 คัน เป็นรถเก็บขนแบบบดอัดท้ายความจุ 20 ลูกบาศก์เมตร จำนวน 2 คัน และความจุ 8 ลูกบาศก์เมตร 5 คัน นอกจากนี้เป็นรถปิคอัพดัดแปลงแบบเปิดข้างเทท้ายความจุ 3 ลูกบาศก์เมตร 1 คัน และรถหัวลากเทลเลอร์ความจุ 8 ลูกบาศก์เมตร จำนวน 1 คัน การเก็บรวบรวมมูลฝอยเป็นแบบถังมูลฝอยอยู่กับที่ (Stationary Container System) โดยภาชนะรองรับมูลฝอยส่วนใหญ่เป็นถังพลาสติก ขนาด 120 ลิตร ประมาณ 340 ใบ (ร้อยละ 32.08) และให้บริการเก็บขนมูลฝอยเป็นแบบ Crubside มากที่สุด (ร้อยละ 92) ซึ่งเหมาะสมกับสภาพพื้นที่เก็บขนของเทศบาลเมืองอำนาจเจริญ
ผลการศึกษาเวลาในการปฏิบัติงานการเก็บขนมูลฝอยของรถเก็บขนมูลฝอยประจำเขตทั้ง 6 คัน ที่เก็บขนส่งมูลฝอยไปยังสถานที่กำจัดมูลฝอยคันละ 1 เที่ยวต่อวัน พบว่าใช้เวลาในการขนถ่ายถังมูลฝอยขนาด 120 ลิตร มากที่สุดเฉลี่ย 68.76 วินาทีต่อ 1 ใบ รองลงมาคือถังมูลฝอยขนาด 200 ลิตร ใช้เวลาเฉลี่ย 60.55 วินาทีต่อใบ ในการปฏิบัติงานของรถคันหนึ่งมีระยะทางในการปฏิบัติงานทั้งหมดเฉลี่ยประมาณ 54.08 กิโลเมตรต่อเที่ยว ส่วนที่เป็นระยะทางในการเก็บรวบรวม และระยะขนส่งประมาณ 21.33 กิโลเมตร (ร้อยละ 39.45) และ 15.17 กิโลเมตร (ร้อยละ 28.04) ตามลำดับ รองลงมาเป็นระยะทางในการเดินทางกลับประมาณ 15.17 กิโลเมตร (ร้อยละ 28.04) ในการปฏิบัติงานทั้งหมดเฉลี่ยประมาณ 319.83 นาทีต่อเที่ยว (5.33 ชั่วโมงต่อเที่ยว) หรือวันละประมาณ 5.33 ชั่วโมง สำหรับเวลาในการปฏิบัติงานส่วนใหญ่เป็นเวลาในการเก็บรวบรวมมูลฝอยประมาณคันละ 215.33 นาทีต่อเที่ยว รองลงมาเป็นเวลาที่ใช้ในการขนส่งมูลฝอยประมาณ 36.83 นาทีต่อเที่ยว และเวลาในการเดินทางกลับสำนักงานโดยเวลาประมาณ 36.83 นาทีต่อเที่ยว
ในปี พ.ศ. 2549 เทศบาลเมืองอำนาจเจริญมีรายรับจากการเก็บค่าธรรมเนียมเก็บขนมูลฝอย ประมาณ 96.61 บาทต่อตัน แต่มีค่าใช้จ่ายในการเก็บรวบรวมและขนส่งมูลฝอยประมาณ 1029 บาทต่อตัน
การจัดระดับการพัฒนาการเก็บขนมูลฝอยของ 4 เขต และ 2 เส้นทาง ด้วยหลักวิธีทางแทกโซโนมี่ (Taxsonomy Method) พบว่าเขตที่มีประสิทธิภาพการเก็บรวบรวมและขนส่งมูลฝอยที่ดีที่สุด คือ รถทะเบียน 80-4570 และด้อยที่สุดคือ รถทะเบียน 80-4516 โดยมีระดับการพัฒนาการเก็บรวบรวมและขนส่งมูลฝอย (di) เท่ากับ 0.596 และ 1.327 ตามลำดับ