กลวิธีทางภาษาและอุดมการณ์ความเป็นพลเมือง : ศึกษาจากหนังสือเรียนรายวิชาหน้าที่พลเมือง ระดับประถมศึกษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ศึกษากลวิธีทางภาษาและอุดมการณ์ความเป็นพลเมือง ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ของกระทรวงศึกษาธิการ ใช้กรอบแนวคิดวาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ของแฟร์คลัฟ (Fairclough, 1995) ในการวิเคราะห์ข้อมูลจากหนังสือเรียนรายวิชาหน้าที่พลเมือง ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-3 จำนวน 12 เล่ม ผลการวิจัยพบว่า ถึงแม้หนังสือเรียนจะมีลักษณะเป็นเอกสารที่มีเนื้อหาทางวิชาการแล้วนั้น แต่แท้จริงแล้วกลับมีบทบาทในการถ่ายทอดอุดมการณ์บางประการไปสู่สังคม กลวิธีการสื่ออุดมการณ์ที่ปรากฏในหนังสือเรียนหน้าที่พลเมือง มีดังนี้ 1.กลวิธีทางวัจนภาษา ได้แก่ 1.1 การใช้คำศัพท์แสดงคุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1.2 การใช้คำกริยาที่เด็กกระท ากริยา 1.3 การใช้คำกริยาที่บุคคลอื่นกระทำกริยา 1.4 คำเรียกขาน 1.5 การอ้างส่วนใหญ่ 1.6 การใช้คำแสดงทัศนภาวะ 1.7 การแสดงเหตุ – ผล 1.8 การใช้เสียงที่หลากหลาย และ 1.9 การกำหนดกรอบการตีความคิด 2. กลวิธีทางอวัจนภาษา พบว่ามีการใช้รูปภาพอธิบายหน้าที่และความรับผิดชอบของนักเรียน เพื่อสื่อความคิดในการปฏิบัติตนให้เป็นพลเมืองที่พึงปรารถนาของสังคมอุดมการณ์ที่สื่อผ่านกลวิธีทางภาษา ได้แก่ อุดมการณ์ความสัมพันธ์ระหว่างเด็กกับผู้ใหญ่ อุดมการณ์เด็กดีและคนดี อุดมการณ์ความยึดมั่นใoสถาบันหลักของชาติ และอุดมการณ์ความเป็นชายและความเป็นหญิง ผลการวิจัยที่พบทำให้เห็นว่าหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมหน้าที่พลเมืองมีบทบาทเป็นเครื่องมือที่สำคัญของรัฐในการปลูกฝังค่านิยม ความเชื่อ และอุดมการณ์เพื่อเป็นกรอบในการใช้ชีวิตและสร้างพลเมืองที่พึงปรารถนา ที่เอื้อต่อการดูแลและควบคุมคนในสังคมต่อไป