ปฏิสัมพันธ์ระหว่างข้าวกับเป็ด และผลต่อเกษตรกรในระบบการผลิตแบบผสมผสาน

งานวิจัยนี้ได้ดำเนินการในฤดูนาปี ปี2545 และ2546 ประกอบด้วยสี่งานทดลอง คือ 1.วางแผนทดลองแบบ RCBD จำนวน 4 ซ้ำ 3 วิธี คือ ปลูกข้าวอย่างเดียว ปลูกข้าวเลี้ยงเป็ดและย้ายเป็ดออกเมื่อข้าวออกดอก ร้อยละ 50 และปลูกข้าวเลี้ยงเป็ดจนถึงเก็บเกี่ยว 2.วางแผนทดลองแบบ RCBD จำนวน 4 ซ้ำ 2 วิธี คือ เลี้ยงเป็ดในแปลงนาที่ไม่ปลูกข้าว และเลี้ยงเป็ดในแปลงนาที่มีการปลูกข้าว 3.ใช้วิธีการเปรียบเทียบรวมกลุ่ม โดยปลูกข้าวในกระถาง กลุ่มที่ 1 ไม่ใส่มูลเป็ด กลุ่มที่ 2 ใส่มูลเป็ด และ 4.ทดสอบเลี้ยงเป็ดในพื้นที่นาเกษตรกร สี่ราย ผลการศึกษาพบว่า ปฏิสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นเป็นไปในเชิงเกื้อกูลกันมากกว่า คือ นาข้าวให้อาหารและที่อยู่แก่เป็ด โดยมีแมลงศัตรูข้าว หญ้าในนา และหอยเชอรี่เป็นอาหารเสริมของเป็ด เป็ดช่วยกำจัดแมลงศัตรูข้าว และให้ธาตุอาหารบางส่วนแก่ข้าว โดยการถ่ายมูลลงในนาข้าว ส่วนปฏิสัมพันธ์ในเชิงทำลาย คือ เป็ดกินรวงข้าวในระยะออกดอกร้อยละ 50 ถึงเมล็ดสุกแก่ และเนื่องจากปฏิสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นเป็นไปในเชิงเกื้อกูลกันมากกว่าทำลาย จึงทำให้การเจริญเติบโตและผลผลิตของข้าวที่มีเป็ดเลี้ยงในนาข้าว ไม่ด้อยไปกว่าการปลูกข้าวเชิงเดี่ยว และการเจริญเติบโตของเป็ดที่เลี้ยงในนาที่มีการปลูกข้าวก็ไม่ด้อยไปกว่าการเลี้ยงเป็ดเชิงเดี่ยวเช่นกัน