แก่งลำดวน ในเขตอนุรักษ์พันธุ์สัตว์ป่ายอดโดม อำเภอน้ำยืน จังหวัดอุบลราชธานี แหล่งศึกษาธรรมชาติและปรากฎการณ์กุ้งก้ามขนเดินขบวนหนีความแรงของน้ำในแก่งที่ไหลเชี่ยวซึ่งหาชมได้ปีละครั้งในช่วงปลายฤดูฝนของทุกปี
แก่งลำดวน เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่ายอดโดม
แก่งลำดวนอยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่ายอดโดม มีต้นกำเนิดอยู่บริเวณเขาพนมดงรัก เป็นน้ำตกที่ไหลมาตามแก่งหิน มีความยาวประมาณ 200 เมตร เป็นส่วนหนึ่งของลำน้ำลำโดมใหญ่ที่ไหลขึ้นเหนือผ่านอำเภอน้ำยืน อำเภอเดชอุดม ลงสู่แม่น้ำมูลที่บ้านปากโดม บริเวณโดยรอบแก่งลำดวนมีต้นไม้ร่มรื่น โดยเฉพาะต้นลำดวนซึ่งมีอยู่มากในบริเวณนี้ และเป็นที่มาของชื่อ “แก่งลำดวน” มีการกำหนดเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติผ่านถ้ำและแก่งต่าง ๆ มีการบอกชื่อพันธุ์ไม้ที่สำคัญไว้ให้ได้ศึกษา ธารน้ำของแก่งลำดวนใสสะอาดสามารถลงเล่นน้ำได้
กุ้งเดินขบวน ปรากฏการณ์การธรรมชาติ ณ แก่งลำดวน
กุ้งเดินขบวน ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นปีละครั้ง ณ บริเวณแก่งลำดวน ในช่วงเดือนปลายเดือนสิงหาคม กันยายน และต้นเดือนตุลาคมของทุกปี เป็นช่วงที่มีฝนตกชุกบนยอดเขาพนมดงรัก กุ้งก้ามขนซึ่งปกติก็จะอาศัยอยู่ในน้ำ เมื่อมีน้ำเยอะไหลแรงก็จะทนแรงน้ำไม่ไหว จึงพร้อมใจกันไต่ขึ้นมาบนโขดหิน และไต่ไปเรื่อย ๆ ความยาวราว 15 เมตร เพื่อให้พ้นช่วงที่น้ำไหลแรงก็จะกลับลงสู่น้ำเหมือนเดิมเพื่อกลับไปผสมพันธุ์และวางไข่ยังแหล่งที่อยู่เดิม เกิดเป็นปรากฎการณ์ที่เรียกว่า “กุ้งเดินขบวน” ซึ่งมักจะเกิดขึ้นในช่วงเวลากลางคืนหลังฝนตกหนักหรือสายน้ำในแก่งมีความเชี่ยวกราก การไปดูกุ้งเดินขบวนจึงต้องใช้ไฟฉายที่มีกำลังไฟไม่สว่างมาก หรือไฟสีนวลอ่อน ถ้าไฟสว่างมากกุ้งจะไม่ขึ้นมา สามารถดูได้จนถึงเช้าตรู่ แต่จะมากน้อยเท่าใดนั้นไม่สามารถคาดการณ์ได้
กุ้งก้ามขน กุ้งเดินขบวน
กุ้งก้ามขน มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Mocrobrachium dienbienphuense มีลักษณะลำตัวเป็นสีน้ำตาลอ่อนหรือส้มอ่อน ความยาวลำตัวประมาณ 0.74-5.26 เซนติเมตร ก้านตามีขนาดสั้นสามารถพับงอได้ กรี (rostrum) มีลักษณะตรงและสั้นกว่าปลายของแผ่นกำบังหนวด (scaphocerite) ซี่ฟันของกรีด้านบนมีจำนวน 11-16 ซี่ ซึ่งมีซี่ฟันเรียงอยู่หลังเบ้าตา จำนวน 3-5 ซี่ และมีซี่ฟันของกรีด้านล่างจำนวน 2-3 ซี่
กุ้งก้ามขนมีขาเดิน (pereiopod) 5 คู่และขาว่ายน้ำ (pleopod) 5 คู่ ขาเดินคู่ที่ 1 และ 2 ตอนปลายเป็นก้ามหนีบโดยคู่ที่ 2 จะมีขนาดใหญ่กว่าตลอดความยาวของก้ามหนีบมีขนยาวอ่อนนุ่มปกคลุม (จะสังเกตเห็นได้ชัดเมื่อกุ้งโตเต็มวัย) ขาเดินแต่ละขาประกอบด้วยปล้องข้อ 7 ข้อ ส่วนขาว่ายน้ำอยู่ด้านล่างของลำตัวปล้องละ 1 คู่ โดยขาว่ายน้ำแต่ละข้างแยกเป็นสองแผ่นคือ Endopodite เป็นลักษณะแผ่นแบบยาว บริเวณโคนด้านในมีแท่งเรียวขนาดเล็กยื่นมา 1 อัน คือ exopodite มีลักษณะเป็นแผ่นแบนยาวคล้าย Endopodite แต่ขนาดใหญ่กว่า หางเป็นรูปสามเหลี่ยมปลายด้านบนของหางมีลักษณะโค้ง แพนหาง (uropod) มี 1 คู่ ประกอบด้วยแพนหางคู่ใน (endopod) เป็นแผ่นแบบอ่อนปลายกลมเช่นเดียวกัน แต่มีขนาดเล็กกว่า มักอยู่รวมกันเป็นฝูง อาศัยตามผิวน้ำริม ตลิ่ง แหล่งน้ำต่างๆชอบกินจุลินทรีย์และสัตว์น้ำขนาดเล็กเป็นอาหาร
ที่ตั้ง แก่งลำดวน
เขตอนุรักษ์พันธุ์สัตว์ป่ายอดโดม ตำบลโดมประดิษฐ์ อำเภอน้ำยืน จังหวัดอุบลราชธานี
พิกัดภูมิศาสตร์ แก่งลำดวน
14.434923, 105.105377
บรรณานุกรม
การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย. (2560). แก่งลำดวน, 13 กันยายน 2560. https://thai.tourismthailand.org/
voice tv. (2556) กุ้งเดินขบวน มหัศจรรย์ธรรมชาติ ณ แก่งลำดวน, วันที่ 13 กันยายน 2560. https://youtu.be/_p-SnDFL_G4