การรวมกลุ่มผู้ผลิตสมุนไพรพื้นบ้าน บ้านม่วง ตำบลสมสะอาด อำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี โดยได้ตำรายาจากคุณตาจำนง กันนิดา หมอยาพื้นบ้านผู้เชี่ยวชาญด้านสมุนไพร จากสมาคมแพทย์โบราณพื้นบ้านไทยและสมุนไพร เพื่อผลิต จำหน่าย และอนุรักษ์ภูมิปัญญาด้านยาสมุนไพรพื้นบ้านอีสาน
ความเป็นมาของกลุ่มสมุนไพรบ้านม่วง
กลุ่มสมุนไพรบ้านม่วงก่อตั้งขึ้นโดยการนำของนายจำนงค์ กันนิดา ซึ่งเดิมเป็นคนบ้านกอก ตำบลหนองแก้ว อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ เป็นหมอยาพื้นบ้าน ซึ่งร่ำเรียนมาจากพระอาจารย์ในวัดจากตำรายาในใบลาน เมื่อครั้งบวชเป็นสามเณรตั้งแต่อายุ 12 ปี และใช้วิชาความรู้นี้ทำการรักษาผู้ป่วยเรื่อยมา จนกระทั่งเมื่อปี พ.ศ. 2510 จึงได้ย้ายมาอยู่ที่บ้านม่วง ตำบลสมสะอาด และยังคงทำหน้าที่เป็นหมอยาสมุนไพรรักษาผู้ป่วยและทำคลอดอยู่เสมอ ต่อมาสาธารณสุขจังหวัดอุบลราชธานีได้ดำเนินการสำรวจว่ามีหมอยาพื้นบ้านอยู่ที่ไหนบ้าง ซึ่งก็พบว่ามีหมอยาอยู่หลายคน แต่ว่าแทบจะไม่มีตำรายาเลย ยกเว้นแต่นายจำนงค์ กันนิดา ซึ่งมีตำรายาที่ทางสำนักงานสาธารณสุขได้ตรวจสอบแล้วว่าถูกต้อง จึงให้ท่านไปอบรมเพิ่มเติมที่สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด จนได้เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านสมุนไพร จากสมาคมแพทย์โบราณพื้นบ้านไทยและสมุนไพร
ในปี พ.ศ. 2542 นายจำนงค์ กันนิดาได้รับงบประมาณสนับสนุนให้มาตั้งกลุ่มสมุนไพรขึ้นที่บ้านม่วง เพื่ออนุรักษ์และสืบสานองค์ความรู้ของหมอยาพื้นบ้านไว้ เริ่มต้นมีสมาชิกทั้งหมด 19 คน ผลิตสินค้าสมุนไพรเพื่อจำหน่ายสร้างรายได้ให้แก่ครัวเรือน ผลิตภัณฑ์ของกลุ่มสมุนไพรบ้านม่วง เช่น ลูกประคบ น้ำมันเหลือง ยาหม่องน้ำ ยาสระผม ครีมนวดผม น้ำยาล้างจาน และยาสมุนไพร เช่น ฟ้าละลายโจร ขมิ้นชัน บอระเพ็ด ว่านชักมดลูก สมุนไพรที่นำมาใช้ส่วนใหญ่จะเป็นพืชสมุนไพรในท้องถิ่น สามารถปลูกเองได้ ปัจจุบันนายจำนงค์ กันนิดายังคงถ่ายทอดความรู้ให้กับผู้ที่สนใจทั่วไป
ตัวอย่างตำรายาของนายจำนงค์ กันนิดา
- แก้ช้ำใน จากการถูกกระทบอย่างรุนแรงให้นำเอารากหญ้าเจ้าชู้ น้ำตาลทราย 2 ช้อน ต้มกิน
- แก้โรคบาดทะยัก ท่านให้เอาต้นสาบเสือ ใบ ต้น ราก ล้างน้ำให้สะอาด ตำให้ละเอียด ผสมกับสุราขาว กรองเอาน้ำรับประทาน กากใช้พอกบริเวณแผล
- แก้ไอเรื้อรัง ให้เอาแก่นเหมือดแอ่ 9 กลีบ ต้มกิน
ที่ตั้ง กลุ่มสมุนไพรบ้านม่วง
บ้านม่วง หมู่ 3 ตำบลสมสะอาด อำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี
พิกัดภูมิศาสตร์ กลุ่มสมุนไพรบ้านม่วง
14.8440110, 104.9951300
บรรณานุกรม
จำนงค์ กันนิกา. (2560). สัมภาษณ์ 25 พฤษภาคม 2560