การม้วนฝ้าย หรือล้อฝ้าย เป็นการม้วนปุยฝ้ายให้มีรูปร่างคล้ายหลอดกลมยาว ภาษาอีสานเรียก หลอดฝ้ายนี้ว่า ดิ้ว การม้วนฝ้ายจะช่วยทำให้การปั่นหรือเข็นฝ้ายให้เป็นเส้นสะดวกยิ่งขึ้น โดยใช้อุปกรณ์ที่เรียกว่า แป้นล้อฝ้ายและไม้ล้อฝ้าย
แป้นล้อฝ้าย จะเป็นแผ่นไม้สี่เหลี่ยมผืนผ้า ขนาดประมาณ 20-25 เซนติเมตร ที่ปลายด้านหนึ่งอาจจะมีที่จับ
ไม้ล้อฝ้าย จะเป็นท่อนไม้กลม ผิวเรียบคล้ายตะเกียบ
วิธีการม้วนหรือล้อฝ้าย นั้นจะนำปุยฝ้ายที่ดีดจนฟูเป็นปุยละเอียดมาวางบนแป้น ให้กระจายสม่ำเสมอขนาดใหญ่กว่าฝ่ามือเล็กน้อย จากนั้นวางไม้ล้อฝ้ายลงบนปุยฝ้ายด้านใดด้านหนึ่ง ใช้ฝ่ามือถูปุยฝ้ายให้ม้วนเข้ากับไม้ล้อฝ้าย โดยใช้น้ำหนักมือที่พอเหมาะเพื่อไม่ให้ม้วนฝ้ายแน่นหรือหลวมเกินไป ม้วนให้ได้หลอดฝ้ายยาวประมาณ 15-20 เซนติเมตร จึงดึงไม้ล้อฝ้ายออก ทำจนกว่าปุยฝ้ายที่เตรียมไว้หมด สามารถม้วนสะสมไว้ได้แต่ไม่ควรเก็บไว้นาน ก็ให้นำไปเข็นเป็นเส้นต่อไป
จำนวน : 1 ชิ้น
แป้นล้อฝ้ายและไม้ล้อฝ้าย จำลอง
ลักษณะ : แป้นล้อฝ้ายทำจากแผ่นไม้ รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ไม้ล้อฝ้ายทำด้วยไม้ไผ่เหลากลม ร้อยเชือกเพื่อผูกแป้นล้อกับไม้ล้อไว้ด้วยกันด้วยไนล่อน
ขนาด : แป้นล้อฝ้ายมีความกว้าง 10 เซนติเมตร ความยาว 17 เซนติเมตร หนา 1 เซนติเมตร ไม้ล้อมีความยาว 34 เซนติเมตร
บรรณานุกรม :
สิทธิชัย สมานชาติ. (2553). เอกสารประกอบการสอนรายวิชา 2007 108 มรดกสิ่งพิมพ์. อุบลราชธานี: คณะศิลปประยุกต์และการออกแบบ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.