เสียงและบทสวดสู่ขวัญขึ้นบ้านใหม่ โดย นายสมัย วงษา

“ศรี ศรี สิทธิ ชยตุ ภวังค์ ชยมังคละดิถี วันนี้เป็นวันดีวันดิถีสุภารึก ถืกหน่วยชื่อว่ามหามุงคุล ยังมีพญาผู้มีบุญองค์หนึ่ง เสด็จมาจากเมืองหมั้นคำพอง มาแสวงหาจองสถานดีตั้งบ้าน เพื่อปลูกสร้างให้อยู่ชุ่มกินเย็น ความเป็นเข็ญเข็ดขวางจังไฮบ่มีพ้อ จึงตั้งต่อปลูกแปลงไป พระเมตตรัยโพธิเจ้าว่าดีบ่อนนี้ แต่ก่อนกี้พระเจ้าสร้างโพธิสมภาร ผาบแพ้พญามารผู้สาโหด บ่อนนี้บ่อนพระเจ้าโผดสัตตะนิกร บ่อนนางธรณีเอาคำปลูกไว้ พระแก่นไท้ว่าอยู่สวัสดี หมื่นพันปีบ่มีโพยภัยมาต้อง บัดนี้เจ้าซินังอยู่ห้องแก้วกองเงินกองคำ เขาซินำแก้วแหวนมาให้ กับทังข้อยข้าช่วงให้หลูหลั่งไหลมา มีศักดาฤทธีองอาจ ฝูงหมู่ญาติซิได้แต่งของฝากมาหา กับทังภรรยาหนุ่มน้อย หน้าชื่นช้อยโสภา บัดนี้จักพรรณนาแต่เดิมดาเค้า จัดแจ่งเข้าหาไม้ปลูกเฮือน มีใจเพียรทั้งเยื้อนทังยาก แต่งถงหมากทังน้ำบั้งทิง คัวเคียหาขวนคมมีดพร้า แบกเข้าป่าดั้นคั่วดงดอน เดินโคจรมื้อแลงมื้อเช้า วันค่ำเศร้าสูญแล้วต่าวมา บางพ่องกินสุราแกมเข้า ตื่นมื้อเช้างายแล้วเล่าไป จงใจเข้าดงเลาหาซอก ไปพบพ้อลำดั้วปอดดี ไม้มีสีเอาเป็นเสาแฮก แล้วจึงแบกขวัญใส่ฟันลง ตัดปลายตรงลำดีสะอาด นี่แม่นธรรมชาติไม้ค้ำไม้คูณ ลำฟันลุนเสาขวัญคูณเป็นคู่ ที่เกิดอยู่ฝ่ายข้างตีนดอย เหลียวเบิ่งงามสอนลอนอินทร์แปลงปลูกไว้ ตัดเอาได้มาถากเป็นเสา ไปหาเอาบ่หยุดบ่หย่อนเดินเฮฮ่อนเข้าป่าดงหนา หลายเวลาปีเดือนติดต่อ หลายพร่ำมื้อตัวเจ้าไปพบพ้อลำปอดดี เขาบักอย่าได้หักเมือเมืองนาค เขาฟันตกฟากเจ้าอย่าได้เศร้าเสียสูญ ให้เข้ามาค้ำคูณฮุ่งเฮืองเพียงอาสน์ ให้เจ้ามาสะพาสอยู่ชุ่มกินเย็น ความเข็ดขวางอย่าให้ได้ ความเจ็บไข้อย่าให้มี มาเยอขวัญเอย

ขวัญเสาทวนอยู่ป่าหญ้าแฝก ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเสาแฮกอยู่ป่าคอนแค ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญแจอยู่ดอยอยู่ถ้ำ ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเสาค้ำอยู่ป่าไม้ ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญป้านลมอยู่ดงช้างน้ำก็ให้มาเสียมื้อนี้วันนี้ ขวัญขื่อข่าวก็ให้เอิ้นเฮียกกันมา มาเยอขวัญเอย

มาพะลันอย่าช้า ให้เจ้าได้ตั้งหน้าข้ามเหล่าดอนเลามาเนอ ให้เจ้ามาจำเริญฮุ่งเฮืองเฮือนกว้าง อย่าได้ตกใจได้ห่วงอยู่สวัสดี ยอเฮือนครัวขึ้นให้ได้เป็นเฮือนราช ยอปราสาทขึ้นให้ได้เป็นยอดธาตุจอมสูง เฮือนโฮงคำเป็นรถแก้ว ยกขึ้นแล้วอยู่สวั้สดี ยกเสาหนึ่งให้ได้งัวแม่ลาย ยกเสาสองให้ได้ควายเขาย้อง ยกเสาสามให้ได้ฆ้องเก้ากำ ยกเสาสี่ขึ้นให้ได้คำเก้าหมื่น ยกเสาห้าได้ข้าวล้านหมื่นมาเยีย ยกเสาหกให้ได้เมียผู้งามมานอนพ่างข้าง ยกเสาเจ็ดให้ได้ลูกจ้างมาแต่งพาแลงพางาย ยกเสาแปดขึ้นให้ได้ชายผู้ดีผู้งามมายายแจกเหล้าแลของขวัญ ขอให้ได้มามวลงัวควายเต็มคอก ช้างม้าออกเนืองนอง เงินคำกองพอแบก เสาค้ำก็อย่าให้แตก เสาแฮกก็อย่าให้เชชวน เสาขวัญก็ให้เจ้าหมั้นแก่น ให้เจ้าหมั้นปานแผ่นเหล็กแดงให้เจ้าแข็งปานแผ่นหินลาด ให้เจ้าหมั้นปานเหลี่ยมอาจเสาสเมรุ จำเริญเป็นอาจกว้าง ห้องหนึ่งแอ้มอาจไว้แต่งบัวนาง เทียมทางเสาแฮกกลางให้มีสาบ่อแก้ว นางอาบแล้วให้อยู่สวัสดี เสาค้ำให้เป็นแก่นพลูหอมชั่วพันวา เสาขวัญให้เป็นแก่นจันทน์หอมชั่วแสนโยชน์ เพิ่นมาซื้อให้เจ้าได้จำหน่าย ยามเมื่อจ่ายให้เจ้าได้ของดี ให้เจ้าฮุ่งเฮืองศรีปุนปันห้อง ไว้ผูกช้างสารใหญ่งายาว ห้องหนึ่งให้ลูกเขยลูกสาวเข้ามาสู่ช่วงใช้ ห้องหนึ่งไว้ให้ลูกชายแลลูกใภ้แสนส่ำมาแยง ลูกสาวแพงเครื่องคำพันฮ้อย หลอนว่าได้ลูกเขยลูกใภ้น้อย ๆ มาสู่สมใจปู่เด ห้องหนึ่งไว้ ถ้าสังฆเจ้ามาเทศนาสอน ห้องหนึ่งไว้บูชานึกถึงคุณแก้ว ห้องหนึ่งไว้ถ้าบิดามารดาพ่อแม่ ห้องหนึ่งไว้ให้เฒ่าแก่ชุมนุม ห้องหนึ่งไว้ให้ขุนทางไกลหลายเมืองมาเฝ้า ห้องหนึ่งไว้ถ้าลูกเต้าแลหลานเหลน ห้องหนึ่งไว้เก็บคำฮ้อย ห้องหนึ่งไว้แอ้มส้วมน้อยให้ลูกสาวหล้าเข้ามาอยู่นอน

บัดนี้ ข้อยจักเชิญเอาขวัญเจ้าครัวเฮือนให้มาอยู่ เชิญเอาขวัญลูกเต้ามาเข้าสู่โฮง มาเยอขวัญเอย

ขวัญเจ้าฟันไม้เสาทวนเชาอยู่ป่าแฝก ขวัญเจ้าไปฟันไม้เสาแฮกเชาอยู่ป่าหนามหัน ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าไปฟันไม้เสาขวัญเชาอาบน้ำ ขวัญเจ้าไปฟันไม้เสาค้ำมัวแบกเซซวน ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเข้าไปฟันไม้สะยัวเชาอยู่ฮ่มเหมือด ขวัญเจ้าไปฟันไม้กะทอดเซาอยู่กลางดง ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าไปตัดตงตัดกอนเชาอยู่โคกค้อย ๆ ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าขึ้นโคกสูง ขวัญเจ้าลงโคกค้อยให้วอยข้วมต่าวมา มาเยอขวัญเอย

มาพะลันอย่าช้า เชิญทังขวัญอ่อนหล้ากุมาราเข้ามาสู่ เชิญเอาขวัญหมู่เจ้าให้มาเข้าสู่โฮง ให้เจ้ามาทรงเฮือนชานบ้านใหม่ คันเจ้ามาฮอดแล้วความทุกข์อย่าให้มาใกล้ ความไข้อย่าให้มี ทุกตน ทุกคนก็ข้าเทอญ ยถา วาริวโห ปูโร สัพพกาลังน ขียยติ อุอะ มะมะ มุนมา สัพพสิทธิ ภวันตุเตฯ”

หมายเหตุ : บทสู่ขวัญอาจไม่ตรงกับเสียงที่หมอพราหมณ์สวด อาจเปลี่ยนไปตามลีลาของหมอพราหมณ์แต่ละคน