ฟังลำกลอนฮีตสิบสอง คองสิบสี่ โดย หมอลำอุดรชัย จันทวลี และหมอลำแพงศรี จันทวาลี
กลอนลำฮีตสิบสอง คองสิบสี่
ตามนิสัยนิสัยของประเพณีของไทยเฮาผู้ถือศาสนาพุทธ จะต้องถือฮีตสิบสองครองสิบสี่ บ่ละเว้นฮีตยี่ครองจึงแต่สมัยลาวเวียงอะนุวงค์เป็นเค้า ได้สิบเท้าทอดต่อกันมา บ่ได้เว้นได้ป้าฮีตพ่อครองแม่ ฮีตเฒ่าคองแก่ฮีตเฒ่าครองเขต สืบกันมาเลย ๆ ฮีตหลานครองลูก แนวใด้ผิดใด้ถูกพาเว้นพาทำ หมอแคนหมอลำหมอยาหมอหว่าน ให้มีเปิดสู่บ้านเป็นประเพณี ฮอดมื้อดีคืนดีหาแคนมาเป่า เจ็นเป็นมากระเหล่าหผอส่องหมอเผา ฮีตสิบสองของเฮาบ่ได้พากันเว้น เป็นประเพณีแท้โบราณทัดเที่ยง แต่ลาวสืบไว้บ่เคยไว้เหล่า ฮีตที่หนึ่ง ฮีตพระสงฆ์องค์เจ้า ฮีตเก่าครองเจียง ถึงเมื่อเดือนเจียงมาเข้ากรรมบ่เคยเว้น เป็นพิธีสงฆ์เค้าสังขะกรรมตั้งต่อ ฮีตสองนอหยี่นั้นถือหมั่นบ่ไล ถือว่าเดือนนี้ใด้บุญใหญ่คูณลาน ตกแต่งพานนิมนต์สงฆ์สวดมงคลเข้า เอาบุญลานเด้อเจ้าหรือเอาบุญกุ้มเข้าใหญ่ เหลาได้มากล้นคนใด้เฮ็ดมา ฮีตที่สามนั้นเจ้าบุญเข้าจี่เดือนสาม ตามประเพณีถือสืบมานานล้ำ พระจอมทำชงย้องประเพณีบุญเข้าจี่ นางบุญนะทาสีเป็นผู้พาเฮ็ดสร้างแต่ปลางเค้าก่อนคน มีผลามาเล้นเผิ่นว่าในทำ พากันนำครองหลังแน่เด้อลุงป้า อย่าสิพากันถิ่มลืมลาป๋าป๋อย ให้นำฮอยสืบไว้ภัยฮ้ายสิบ่กวน ฮีตที่สี่เลิศล้วนบุญพระเวสเด้อลุง ฝูงชาวเฮาถือเฮ็ดเอาอย่าไลเว้น เป็นประเพณีเค้าไทยเฮาแต่พ่อแม่ บ้านใด้ไลหลีกเว้นเวนสิต้องบ่อยู่เย็น ทางอุบลบ้านน้องบ่เคยไลเคยเว้นประเพณีจักเทื่อ จั่งว่าบ่ค่อยแล้งเขินแห้งชุมเลิง ตามเคยไปลำมาเห็นบางบ่อนบ่ค่อยเอาบุญพระเวส เขตุนั้นมักสิแห้งเขินแล้งชุ่มเลิง ตามเคยไปลำมาเห็นบางบ่อนบ่ค่อยเอาบุญเบิ้กบุญถอน บุญสะเคาะชาตา สูตมงคลบ้าน กำจัดมารนามเสี่ยนคาเมบ้านอยู่ ไล่ศัตรูเหตุฮ้ายให้หายฮ้อนให้อยู่เย็น ฮีตที่แปดเว้นเดือนแปดพอดี ถึงดิถีเพ็งเต็มเฮ็ดเอาเด้อป้า บุญอะสะหะบูชาเข้าพรรษาสงตุ้มโฮมกันเป็นหมู่ อยู่อารามจอดยั้งบ่ยอมย้ายเที่ยววอน เฮาชาวบ้านกะท้อนโฮมแห่งศรัทธา มาทำบุญสุนทานฮ่วนกันงันเค้า เฮาชาวบอวิฉัตเชื้อสาธุชนแน่วหน่อ บ่ควรละหลีกเว้นเวรสิเค้าเก่าหลัง ฮีตที่เก้านั้นตั้งในระหว่างพรรษา เดือนเก้ามาพอดีฮอดเพ็งเพียงพร้อม พากันเตรียมกันส้อมหวานคาวบ่ดูหมิ่น แต่งห่อเข้าปะดับดิน อุทิศผลส่งให้ชุมเชื้อญาติกา ผู้ไปสู่โลกหน้าหรือว่าผู้ตายไป เฮาควรใจอารีตบอแทนคุณท่าน ฮีตที่สิบการฝนย้อยเดือนสิบเพ็งมาสู่ บุญเข้าสากหมากพลูกับเข้าหนมเข้าต้มเตรียมตั้งแต่งทาน อุทิศผลให้ท่านผู้ทีลาไป พระจอมไตรสำมาเผิ่นพาทำแล้ว พาให้ใจใสแหล่ว พาให้ใจใส่แหลวกุศลบุญล้นหลื่น อย่าได้คิดหม่องตื้นความเว้าเหล่าหลง ฮีตสิบเอ็ดอีกโค้งแหม่นบุญออกพรรษา เดือนสิบเอ็ดเพ็งมาแหม่นยามงามแท้ แนใส่วันดีล้นทศพรลงโปรด จากสวรรค์ฟ้ามายังมะนุษคน บุญมากล้านไว้ตักบาตรเทโว องค์พุทธโธของเฮาเผิ่นทรงสอนไว้ บ่ควรไลลาถิ่มให้ถือเอาไว้แหน่ เด้อพ่อแม่พี่น้องลุงป้าหย่าอา ฮีตสิบสองนั้นป้าคือว่าบุญกฐิน พระโมนินทรงถือเหตุกายเอาไว้ กำหนดมีการให้พอดีเดือนหนึ่ง เฮาจั่งควรสืบไว้มาเท่าสู่วัน อันนี้เว้าสั่น ๆ แต่พอสู่กันฟัง พอให้ฝังจิตใจพุทธมามะกะเชื้อ ที่หยังเหลือยังห้อยนำฮอยพระเจ้าหย่างเป็นหนทางส่องใด้พอให้ส่องเห็น ใฝ่ผู้บ่ละเว้นฮีตเก่าประเพณี ผู้นั้นดีเถิงสุขแน่นอนจริงแท้ โลกมันแวมันเวิ้งมันเวมันหวั่น ย้อนคนเฮาพากันบ่ถือเอาฮีตเค้าครองเฒ่าเหล่าเหลือ จั่งว่าเปิดสู่มื่อบ่คือแต่โบราณ มารกะมีมาหลายเกิดตายกะนองล้น ออระหนหัวแห่งเหฮนพ้นหวง สัพพะสิ่งขอดเขี่ยวเหฮ้อนสู่แจ มีแต่ยุแต่แย่ย้อยยับอับเฉา มีแต่มัวกับเมามืดมนฮนแส่ว เพราะคนลืมครองแก้วลาวแถวกะไกลแก่ว พอปานลิงได้แก้วมีแล้วเหล่าเฉย เลยจากนี้ครองสิบสี่คอยฟัง ครองอี้หยังหลี่แหมแหม่นเคยได้ยินบ้อ ครองผู้ใด้หือหน่อถือนอก่อนหมู่ ถ้าใผยังบ่ฮู้ถ้าฟังมั้นต่อไป
หมายเหตุ : กลอนลำอาจไม่ตรงกับเสียงที่หมอลำร้อง อาจเปลี่ยนไปตามลีลาของหมอลำแต่ละคน
หมอลำกลอน (ฝ่ายชาย) : นายอุดรชัย จันทวลี อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ
หมอลำกลอน (ฝ่ายหญิง) : นางแพงศรี จันทวารี อำเภอกุดข้าวปุ้น จังหวัดอุบลราชธานี