พลตรีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์

พลตรีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ (พระองค์เจ้าชายชุมพลสมโภช) เป็นพระราชโอรสองค์ที่ 17 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) เป็นพระราชโอรสองค์ที่ 3 ในเจ้าจอมมารดาพึ่ง ประสูติเมื่อวันอังคารที่ 29 ธันวาคม พ.ศ.2400 มีพระชายา 3 องค์ คือ หม่อมเจียงคำ มีโอรส 2 องค์ คือ หม่อมเจ้าชายอุปลีสาน และหม่อมเจ้าชายกรมลีสาน ชุมพล หม่อมบุญยืน  ชุมพล มีพระธิดา 1 องค์ คือ หม่อมเจ้าหญิงบุญจิราธร (หม่อมปุ๊ก) มีโอรส คือ หม่อมเจ้าชุมปุก บุตรชุมพล ณ อยุธยา

พลตรีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ ทรงเป็นพลตรีราชองครักษ์ เป็นข้าหลวงต่างพระองค์ สำเร็จราชการมณฑลลาวกาว (มณฑลอีสาน) ปัจจุบัน คือ ท้องที่จังหวัดอุบลราชธานี สุรินทร์ ศรีสะเกษ ร้อยเอ็ด มหาสารคาม และกาฬสินธุ์ 

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสถาปนาขึ้นเป็น “กรมหมื่นสรรพสิทธิประสงค์” เมื่อปีระกา พ.ศ.2428 แล้วได้เลื่อนเป็น “กรมขุนสรรพสิทธิประสงค์” เมื่อ พ.ศ.2443 เป็น “กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์” เมื่อ พ.ศ.2455 และเป็นเสนาบดีที่ปรึกษาเมื่อ พ.ศ.2456

พระกรณียกิจที่สำคัญ   
ด้านการทหาร : 

  • ทรงจัดตั้งกองทหารที่เมืองอุบลราชธานี พ.ศ.2431

ด้านการปกครอง : 

  • ทรงเปลี่ยนชื่อ “เสิม” เป็น “แขวง”
  • ผู้ปกครองเสิม เรียก “นายแขวง” 
  • ทรงเพิ่มตำแหน่ง “ตาแสง” “จ่าบ้าน” 
  • ทรงตั้งโรงเรียนฝึกหัดราชการ

ด้านคมนาคม :

  • ทรงจัดตั้งโรงเรียนแผนที่ สอนให้รู้จักทำถนนหนทางทั้งถนนในและนอกเมืองอุบลราชธานี
  • การออกสำรวจสายโทรเลขระหว่างเมืองมณฑล
  • การปราบกบฏผีบ้าผีบุญ เมื่อ พ.ศ.2442
  • การจัดตั้งกองตำรวจภูธรในมณฑลอีสานประจำเมืองอุบลราชธานี ณ บริเวณหนองสะพัง

ด้านการศึกษา : 

  • ทรงจัดตั้งโรงเรียนใหม่ 2 แห่ง คือ “โรงเรียนวาสิกสถานอุบล” และ”โรงเรียนหญิง”
  • ทรงจัดที่ราชพัสดุตามรับสั่งของหม่อมเจียงคำเพื่อยกที่ดินที่เป้นสาธารณประโยชน์แก่แผ่นดินโดยไม่คิดค่าตอบแทนแต่อย่างใดไว้เป็นอนุสรณ์สำหรับคนรุ่นหลัง

พลตรีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 3 เมษายน พ.ศ.2466 รวมชันษา 65 ปี

sapasit_01  sapasit_03sapasit_02