เป็นหนังสือที่ให้ความรู้เกี่ยวกับปฏิจาสมุปปาทธรรม ได้แก่ สังสารวัฏอันหมุนเวียนอยู่โดยไม่หยุดยั้ง อันมีธรรม คือ อวิชชาเป็นตัวจักรใหญ่เป็นมูลเหตุ แล้วตัวธรรมอื่น ๆ ก็เกิดขึ้นเป็นไปตามกันพร้อมกับเป็นปัจจัยซึ่งกันและกันประหนึ่งสายโซ่ พระผู้มีพระภาคพระองค์ทรงเทศนาว่าเพราะชาติจึงได้มี ชรา มรณะ และเพราะกรรมภพจึงได้มีชาติ เพราะอวิชชชาจึงได้มีสังขาร ซึ่งเกิดแล้วเกิดอีก ตายแล้ว ตายอีก ต้องเกิดต้องตายอยู่ซ้ำ ๆ ซาก ๆ เป็นเรื่องใหญ่

เย็นวันหนึ่ง ดิฉันออกจากบ้านเพราะมีนัดว่าจะไปทานอาหารค่ำกับเพื่อน วันนั้นกว่าจะถึงบ้านเพื่อนก็เสียเวลาล่าช้าไปมากเพราะดิฉันไม่มีรถส่วนตัว ไม่อยากนั่งแท็กซี่ ไม่ใช่ว่าจะเสียดายเงินเพราะบางครั้งไปพบคนขับดีก็ดีไป แต่บางครั้งก็ไปพบคนขับที่มีนิสัยกิริยาหยาบคาย พูดจาก่อกวนให้อารมณ์เสีย และส่วนมากไม่ยอมคิดราคาตามมาตรวัดระยะทาง ดิฉันจึงต้องนั่งรถประจำทางซึ่งจะเอาตามใจเราไม่ได้ ช้าบ้างเร็วบ้าง หยุดบ้างไปบ้าง เพียงแต่รอรถผ่านมาแต่ละคันก็เสียเวลาไม่น้อย กว่าจะขึ้นได้ต้องมีความอดทน

สํสาเร สงฺสรนฺตานํ สพฺพทุกฺขํ อุปฺปชฺชติ สุขทุกฺขานิจฺจตา สพฺเพ เทวา มนุสฺสา จาติฯ อนุสนธิพระสัทธรรมเทศนา สารนี้อาตมาภาพขออนุโมทนาด้วยท่านพุทธสาสนิกชน มีท่านทานิสราธิบดีสามีทานเป็นต้นเป็นประธาน ผู้มีขันธสันดานบริบูรณ์ด้วยคุณสัทธา เชื่อแน่ในกระแสธรรมเทศนาของสมเด็จพระมหากรุณาสัมมาสัมพุทธองค์ที่ทรงตรัสให้จตุบริษัทรู้เห็นธรรมที่เป็นจริง จึงได้พากันปรารถนาจะสดับรับรสพระสัทธรรมเทศนา พระไตรลักษณ์ อยากจะให้แจ้งประจักษ์ในธรรมที่ล้ำลึก

ทุก ๆ คนไม่ว่าจะเป็นใครย่อมปรารถนาความสุขไม่ปรารถนาความทุกข์กันทั้งนั้น แต่บางคนก็มีความสุขสมตามความปรารถนา แต่บางคนก็ไม่มีความสุขสมตามความปรารถนา พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมโปรดประชาชนนั้น มิใช่ว่าพระองค์จะแสดงธรรมให้ประชาชนทุกคนไปสวรรค์ ไปนิพพาน พระองค์ทรงแสดงธรรมตามความเหมาะสมแก่บุคคลนั้น ๆ คือว่าแสดงธรรมให้ได้รับประโยชน์เป็นขั้น ๆ ถ้าผู้ใดต้องการประโยชน์สุขในปัจจุบันพระองค์ก็ทรงแสดงธรรม เพื่อให้เขาได้รับประโยชน์สุขในปัจจุบัน ส่วนผู้ใดต้องการประโยชน์สุขในภายหน้า พระองค์ก็แสดงธรรมให้เขาได้รับประโยชน์สุขในภายภาคหน้า

เรื่องที่จะพูดกันในวันนี้ความจริงข้าพเจ้าปาฐกถาที่ไหนก็ไม่อยากจะตั้งชื่อ เพราะว่าชื่อเรื่องนั้นไม่สำคัญ พูดเรื่องเกี่ยวกับหลักธรรมให้ฟังแล้วก็เป็นใช้ได้ แต่ว่าคุณปุ่นผู้ตั้งองค์การฟื้นฟูพระพุทธศาสนา เคี่ยวเข็ญจะเอาชื่อเรื่องให้ได้ ข้าพเจ้าเลยบอกว่าจะพูดเรื่อง ชาวพุทธควรจะเชื่ออย่างไร เมื่อเดือนก่อนโน้น ข้าพเจ้าเดินทางไปแสดงปาฐกถาที่เมืองสุโขทัยเป็นเวลา ๑๕ วัน ที่สุโขทัยมีเรือนจำอยู่สองแห่ง เรือนจำประจำสุโขทัยและเรือนจำสวรรคโลก

อาตมาได้รับคำขอร้องให้มาบรรยายธรรมะในรูปของธรรมสากัจฉา คือ จะมีการซักไซร้ในทุกแง่ทุกมุมเท่าที่จะทำได้เพื่อให้เข้าใจแจ่มแจ้งนั้นเอง ไม่ใช่เรื่องโต้คารมที่มักจะเข้าใจกันโดยมาก ฉะนั้น ขอให้ตั้งใจฟังให้มากขึ้นเป็นพิเศษ

ความเจริญของพระศาสนานั้น มันอยู่ที่การศึกษาการปฏิบัติของพุทธบริษัท ถ้าหากว่าพุทธบริษัทไม่ได้ศึกษาธรรมะให้เข้าใจ แล้วก็ไม่ได้ปฏิบัติตามสิ่งที่ตนเข้าใจนั้นก็เรียกว่าศาสนายังไม่เจริญ แม้ว่าเราจะมีวัตถุทางศาสนามากมาย เช่น มีโ

กล่าวถึงบารมีซึ่งได้แก่ ธรรม 10 ประการที่มีทานเป็นที่ตั้ง ที่ตัณหามานะทิฏฐิมิได้แปดเปื้อน ประกอบด้วย ทาน ศีล เนกขัมมะ ปัญญา วิริยะ ขันติ สัจจะ อธิฏฐานะ เมตตา และอุเบกขา

รวบรวมคำถามคำตอบเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาจากผู้ฟังวิทยุยานเกราะ 792 ในรายการพระธรรมนี้มีคุณ