คำว่า ศิลปะแห่งพุทธศาสนา หมายถึง วัดวาอาราม โบสถ์ วิหาร ศาลาการเปรียญ สถูป และเจดีย์ เป็นที่บรรจุพระธาตุขององค์สมเด็จพระบรมศาสดาของพวกเรา ที่ชาวพุทธบริษัทพากันนับถือว่า เป็นปูชนียสถานที่ควรแก่การเคารพบูชากราบไหว้ของพุทธบริษัททั่วไป

ในกลุ่มคนไทยเราเมื่อเอ่ยถึงคำว่า บวช ย่อมเข้าใจความหมายดีว่าหมายถึงการทำอย่างไร พอได้ยินคำว่า บวช อุปาทานของเราจะเห็นคนจำพวกหนึ่งที่บำเพ็ญตนเป็นคนสันโดษ มีเพศและความเป็นอยู่แตกต่างกับสามัญชนโดยทั่วไป มีนิวาสสถานอยู่ ณ ที่แห่งหนึ่งต่างหาก โดยเฉพาะพวกของตน มีธุระหน้าที่ต่างจากประชาชนทั่วไป การกินอยู่หลับนอน การคบค้าสมาคม ตลอดถึงความประพฤติต่าง ๆ ย่อมผิดแผกแตกต่างไปหมด

สิ่งที่จะต้องพิจารณาเกี่ยวกับหลักพระพุทธศาสนา ก็คือว่า คำสอนของพุทธศาสนา ตลอดจนความเชื่อถือหลายอย่างนั้นยังคงใช้ได้ในเหตุการณ์ปัจจุบันหรือไม่ ถ้าทันต่อเหตุการณ์ปัจจุบันแล้ว ก็แสดงว่าคำสั่งสอนของพระพุทธศาสนาใช้เป็นหลักในการพัฒนาประเทศได้ และใช้สำหรับสร้างคนในสังคมให้เป็นคนดี ฉลาด สามารถทันต่อเหตุการณ์ เรามักใช้ศาสนาพุทธในทางที่ผิดบ่อย ๆ เมื่อใช้ในทางที่ผิดก็มักนึกต่อไปว่าพระพุทธศาสนานั้นแก้ปัญหาอะไรไม่ได้เป็นที่พึ่งแก่ตนหรือแก่คนอื่นไม่ได้ ส่งเหล่านี้อาจเกิดจากบุคคลที่ไม่เข้าใจพระพุทธศาสนา

ในสังคมประชาธิปไตย ผู้นำที่ได้รับการเคารพ และยกย่องสรรเสริญจากประชาชนทุกคน เป็นผู้ที่มักน้อยสันโดษในความเป็นอยู่ และมีอิทธิบาทในการปฏิบัติงานและหน้าที่ของตนทั้งสิ้น พระสงฆ์ในความหมายของพระพุทธเจ้า ย่อมจะต้องเป็นผู้ที่สละความเป็นอยู่อย่างฟุ่มเฟือย มีชีวิตอยู่อย่างง่าย ๆ

เรื่องที่จะกล่าวกับท่านทั้งหลายนี้ เป็นคล้ายกับคำถามต่อท่านทุกคนผู้เรียกตนเองว่าเป็นชาวพุทธ เพื่อให้เกิดในสำนึกขึ้นในใจของท่านเองว่า ฉันเป็นชาวพุทธแล้วหรือยัง ปัญหามีต่อไปว่าความเป็นชาวพุทธนั้นเป็นกันอย่างไร เป็นกันโดยวิธีใด เป็นเรื่องที่ต้องขบคิดเพื่อทำความเข้าใจกัน เพราะคนส่วนมากมีความเข้าใจเขว ประกาศตนว่าเป็นชาวพุทธ แต่การเป็นอยู่ของเขาหาได้เป็นกันสมกับชื่อไม่ เพื่อให้เกิดความเข้าใจกันในแง่นี้ จึงใคร่ขอตั้งปัญหาและอธิบายความพอสมควรแก่เรื่อง อันจะนำความสว่างมาสู่ชีวิตของท่านทั้งหลายบ้าง

ในสากลจักรวาลโลกมนุษย์นี้ยังมีสิ่งลี้ลับมหัศจรรย์กำความลึกลับซับซ้อนไว้อีกมากที่พวกนักวิทยาศาสตร์ยังไม่สามารถพิสูจน์ต้นเหตุที่เกิดขึ้นได้อย่างไร เราเพียงได้เห็นผลที่เกิดขึ้นบ่อย ๆ เช่น เรื่องวิญญาณที่ปรากฏให้เห็น เกิดเป็นร่างขึ้นมา และสามารถจะพูดกันรู้เรื่องเข้าใจกันดี ทางวิทยาศาสตร์ยังค้นคว้าหาต้นเหตุไม่ได้ ก็มักจะบอกปัดไปว่าเป็นเรื่องงมงายที่หาสาระไม่ได้ แต่เมื่อมีผู้ได้ประสบการณ์มากขึ้นและนำเรื่องเกิดขึ้นมาพิจารณาดูแล้วก็อยากจะพูดว่าทางวิทยาศาสตร์ที่เข้าไม่ถึงสิ่งลี้ลับ มหัศจรรย์ยังมีอีกมากมาย

เราทุกคนทราบและเข้าใจแล้วว่าการมาปฏิบัติธรรมของอุบาสกอุบาสิกานั้นยาก คำที่ว่า มายาก คือ ต้องเสียสละงานของท่านมาช่วงจังหวะวันศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ ทั้งที่บางท่านก็ทำงานตลอดไม่มีวันหยุด บางท่านก็หยุดวันอาทิตย์วันเดียว ก็น่าเห็นใจ ถึงกระนั้นก็ตาม ท่านยังอุตส่าห์เสียสละเวลามาสร้างความดีมีประโยชน์ต่อการงานในระหว่างงานหรือกิจส่วนตัวนั้น การสละเวลามาสร้างความดีเช่นนี้หาได้ยากมาก แต่พวกที่จะเสียสละและตัดปลิโพธกังวลได้นั้นต้องเป็นบุคคลที่เห็นคุณค่าของชีวิต

สรรพสิ่งใด ๆ ในโลก จะต้องมีแบบของตนเองทั้งสิ้น ขวดก็ต้องมีแบบเป็นขวด จึงจะเรียกว่าขวด ชามจะต้องมีแบบเป็นชาม จึงจะเรียกว่าชาม ต้นโพธิ์ก็ต้องมีแบบเป็นต้นโพธิ์ ต้นไทรก็ต้องมีแบบเป็นต้นไทร ผู้ชายก็ต้องมีแบบเป็นผู้ชาย ผู้หญิงก็ต้องมีแบบเป็นผู้หญิง ไม่ปะปนกัน ถ้าปะปนกันจะเป็นสิ่งที่ไม่น่าดูช

การรู้ภาษาธรรม เรียกว่า มีธรรมจักษุ แปลว่ามีดวงตาเห็นธรรม เรียกเป็นบุคคลว่า พระโสดาบัน แปลว่าผู้เข้ากระแสนิพาน เพราะสรุปแล้วพุทธศาสนาสอนตายเรื่องเกิดเท่านั้น โดยสอนว่าถ้าตายแล้วยังเกิดอีกก็ยังเวียนว่ายอยู่ ยังเป็นทุกข์ ถ้าตายแล้วไม่เกิดอีกก็พ้นเวียนว่าย พ้นทุกข์ (ถึงนิพพาน)