พระธรรมเทศนาที่หลวงพ่อเทศน์โปรดพระเณร ท่านสอนให้ประพฤติปฏิบัติให้ต่างจากฆาราส เมื่อเรามีเพศเป็นนักบวชก็ควรประพฤติให้เหมาะสมกับเป็นพระ เณร เพศฆราวาสเราเคยผ่านมาแล้วเป็นลักษณะสับสนวุ่นวาย ไม่ได้มข้อวัตรปฏิบัติ

ปัญหาข้อนี้ถือกันว่าทุกคนสนใจและสงสัย แม้กระนั้นก็อาจจะมีบางคนมีเล่ห์เหลี่ยมที่จะเยาะเย้ยว่า ก็พระพุทธศาสนาสอนถึงความไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตน เรา เขา คือไม่มีใครเกิด ดังนี้แล้วเหตุใดจึงมีปัญหาว่าเกิดมาทำไมด้วยเล่า ถ้าผู้ใดถามซักไปในทำนองนั้น เราจะต้องถือว่าเขาอาศัยหลักของพระพุทธศาสนาชั้นสูงสุด คือ ขั้นที่ว่าด้วยความหลุดพ้น มาพูดกับคนธรรมดาสามัญที่ยังไม่มีความหลุดพ้นเป็นเรื่องที่ไม่ถูก ไม่ตรง คือ ไม่ถูกฝาถูกตัว

หลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนาให้ประพฤติปฏิบัติตนอยู่ในศีลธรรมเพื่อหลุด พ้นจากทุกข์ การนั่งสมาธิ การแผ่ส่วนกุศล การเดินจงกรม นอกจากนี้ภายในเล่มยังมีบทกลอนเกี่ยวกับธรรมะการปฏิบัติตนให้หลุดพ้นจากความทุกข์

คำว่า มโนมยิทธิ แปลว่า มีฤทธิ์ทางใจ มโนมยิทธินี่เป็นการเตรียมอภิญญา จะเรียกวิชชาสามตรงก็เข้มเกินไป จะเรียกอภิญญาก็ยังอ่อนอยู่ เป็นการเตรียมอภิญญา เตรียมเพื่อรับอภิญญาหก วิชชาสาม จริง ๆ ไปไม่ได้แต่เห็นได้ นั่งอยู่ตรงนี้สามารถเห็นเทวดา เห็นพรหม เห็นพระอริยะ สามารถคุยกันได้ นั่งอยู่ตรงนี้ สามารถคุยกับเปรตได้ คุยกับอสูรกายได้ คุยกับพวกสัตว์นรกได้แต่ก็นั่งตรงนี้เอง

ปาฐกถาที่กำลังจะแสดงอยู่นี้ เป็นปาฐกถาว่าด้วยเรื่องความดีแห่งพุทธศาสนา คำว่า พุทธะ โดยพยัญชนะแปลว่า ท่านผู้ตรัสรู้ หรืออัครมหาบัณฑิต เพราะฉะนั้นพระพุทธศาสนาจึงเป็นศาสนาแห่งโพธิ (ความตรัสรู้) พระพุทธองค์มิใช่ประเสริฐเพียงเพราะทรัพย์สมบัติ พระรูป พระโฉมที่ประกอบด้วย ศุภลักษณะ เป็นต้น

กล่าวถึงหลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนาในเชิงเปรียบเทียบระหว่างคนไทยกับชาติตะวันตกในการดำเนินชีวิตประจำวันของแต่ละชนชาติ อย่างไรก็ตามพระพุทธเจ้าต้องการให้เราพัฒนาคนให้ไม่ประมาทด้วยสติปัญญา โดยที่มีสติระลึกเท่าทันตื่นตัวต่อเหตุการณ์ อย่างไรก็ตามจริยธรรมของชาวตะวันตกเป็นจริยธรรมแบบจำใจ ฝืนใจ มันก็ไมมั่นคงไม่ปลอดภัย ไม่มีหลักประกันเพราะเมื่อมนุษย์ฝืนใจก็เป็นทุกข์ จึงคอยเลี่ยงจริยธรรมแบบที่ว่าตลอดเวลา

เราทุกคนทราบและเข้าใจแล้วว่าการมาปฏิบัติธรรมของอุบาสกอุบาสิกานั้นยาก คำที่ว่า มายาก คือ ต้องเสียสละงานของท่านมาช่วงจังหวะวันศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ ทั้งที่บางท่านก็ทำงานตลอดไม่มีวันหยุด บางท่านก็หยุดวันอาทิตย์วันเดียว ก็น่าเห็นใจ ถึงกระนั้นก็ตาม ท่านยังอุตส่าห์เสียสละเวลามาสร้างความดีมีประโยชน์ต่อการงานในระหว่างงานหรือกิจส่วนตัวนั้น การสละเวลามาสร้างความดีเช่นนี้หาได้ยากมาก แต่พวกที่จะเสียสละและตัดปลิโพธกังวลได้นั้นต้องเป็นบุคคลที่เห็นคุณค่าของชีวิต

เป็นหนังสือที่ให้ความรู้เกี่ยวกับปฏิจาสมุปปาทธรรม ได้แก่ สังสารวัฏอันหมุนเวียนอยู่โดยไม่หยุดยั้ง อันมีธรรม คือ อวิชชาเป็นตัวจักรใหญ่เป็นมูลเหตุ แล้วตัวธรรมอื่น ๆ ก็เกิดขึ้นเป็นไปตามกันพร้อมกับเป็นปัจจัยซึ่งกันและกันประหนึ่งสายโซ่ พระผู้มีพระภาคพระองค์ทรงเทศนาว่าเพราะชาติจึงได้มี ชรา มรณะ และเพราะกรรมภพจึงได้มีชาติ เพราะอวิชชชาจึงได้มีสังขาร ซึ่งเกิดแล้วเกิดอีก ตายแล้ว ตายอีก ต้องเกิดต้องตายอยู่ซ้ำ ๆ ซาก ๆ เป็นเรื่องใหญ่

สํสาเร สงฺสรนฺตานํ สพฺพทุกฺขํ อุปฺปชฺชติ สุขทุกฺขานิจฺจตา สพฺเพ เทวา มนุสฺสา จาติฯ อนุสนธิพระสัทธรรมเทศนา สารนี้อาตมาภาพขออนุโมทนาด้วยท่านพุทธสาสนิกชน มีท่านทานิสราธิบดีสามีทานเป็นต้นเป็นประธาน ผู้มีขันธสันดานบริบูรณ์ด้วยคุณสัทธา เชื่อแน่ในกระแสธรรมเทศนาของสมเด็จพระมหากรุณาสัมมาสัมพุทธองค์ที่ทรงตรัสให้จตุบริษัทรู้เห็นธรรมที่เป็นจริง จึงได้พากันปรารถนาจะสดับรับรสพระสัทธรรมเทศนา พระไตรลักษณ์ อยากจะให้แจ้งประจักษ์ในธรรมที่ล้ำลึก