โสฬสปัญหา ว่าด้วยเรื่องพราหมณ์ 16 ทูลถามปัญหาธรรมพระพุทธเจ้า เมื่อพระพุทธองค์ตรัสตอบแล้ว พราหมณ์ทั้งนั้นเป็นอรหันต์ทันที นรก เปรต สวรรค์ นั้นเป็นฉันใด และปัญหาพระยามิลินท์ เป็นการสนทนาธรรมระหว่างพระเจ้ามิลินท์กับพระอรหันต์นาคเสน

ตราบใดที่มนุษย์และสัตว์ยังต้องแสวงหาสิ่งต่าง ๆ มาบำรุงบำเรอชีวิต ตราบนั้นมนุษย์และสัตว์ก็ต้องทำงานเพื่อให้ได้มาซึ่งสิ่งเหล่านั้น แต่จะเป็นงานประเภทใด ดีหรือชั่ว สุจริตหรือทุจริต ก็แล้วแต่ความเหมาะสมและความประพฤติของแต่ละคนแต่ละสัตว์ คนส่วนมากทำงานเพื่อหาเลี้ยงปากท้องของตนเองและครอบครัว มีบ้างที่เผื่อแผ่ไปถึงคนยากคนจน ความหิวก็เป็นทุกข์ ความจนก็เป็นทุกข์ คนจึงต้องทำงานเพื่อบำบัดความหิวและความยากจน แม้พระพุทธเจ้าก็ทรงทำงาน หากพระองค์มิได้ทรงทำงานเพื่อสิ่งเหล่านั้นเหมือนชาวโลกทั่วไป แต่ทรงทำงานเพื่อประโยชน์สุขของชาวโลกทั้งมวล

สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เมื่อจะทรงทำเนื้อความนั้นให้เป็นชัด ตรัสแก่ภิกษุสงฆ์จึงทรงภาษิตว่าเมื่อใดพระเนมิราชเจ้าผู้บัณฑิตมีพระกุศล เป็นพระราชาผู้ทรมานราชดัสกรให้พ่ายแพ้พระเดชานุภาพ ทรงบริจาคมหาทานแก่ชาววิเทหะทั้งปวงอุบัติขึ้น เมื่อนั้นบุคคลผู้ฉลาดก็ย่อมเกิดขึ้นในโลก ความบังเกิดของท่านเหล่านั้นน่าอัศจรรย์หนอ เมื่อพระเนมิบรมกษัตริย์ทรงบำเพ็ญทานนั้นอยู่ ก็เกิดพระราชดำริขึ้นว่าทานหรือแล้วก็ทรงดุษณีภาพนิ่งอยู่ ภิกษุทั้งหลายกราบทูลวิงวอนเพื่อให้ทรงแสดง จึงเสด็จประทับ ณ บวร พุทธาศนะที่แต่งตั้งไว้แล้ว ทรงนำเรื่องเป็นอดีตมาดังต่อไปนี้

คราวหนึ่งพระผู้มีพระภาคเจ้าประทับพักอาศัยอยู่ที่ต้นอชปาลนิโครธใกล้ฝั่งแม่น้ำเนรรัญชรา ในตำบลอุรุเวลา (ก็สมัยตั้งแต่เสด็จออกมหาภิเนษกรมณ์ตลอดมาเป็นเวลากว่า 6 ปี มารผู้มีบาปได้ติดตามพระผู้มีพระภาคเจ้า คอยจ้องหาโอกาสเพื่อทำลายการบรรลุถึงฝั่งแห่งบารมีธรรม แต่ไม่ได้โอกาส)

รวมเนื้อหาไว้สองเรื่อง คือ พุทธชัยมงคล ซึ่งเป็นเรื่องเล่าเกี่ยวกับชัยชนะของพระพุทธเจ้าต่อมารทั้งหมด 8 เรื่อง และ พระราชกำหนดพระเจ้ากรุงธนบุรี ว่าด้วยศีลสิกขา ซึ่งแสดงให้เห็นถึงข้อวัตรปฏิบัติของพระพุทธศาสนา