การจัดทำฐานข้อมูลวัฒนธรรมทางภาษาของกลุ่มชาติพันธุ์ในอีสานใต้เพื่อการเรียนรู้และศึกษาวิจัยวิถีชุมชน : คำสอนชาวเขมรถิ่นไทย

หัวหน้าโครงการ : ชิดทหัย ปุยะติ

ผู้ร่วมโครงการ : เมชฌ สอดส่องกฤษ, พระครูถาวรธรรมวิจิตร

การเก็บรวบรวมข้อมูล “คำสอนชาวเขมรถิ่นไทย” ได้แบ่งออกเป็น 5 เรื่อง ได้แก่

1.คำสอนตามจันทรคติ-สุริยคติ และการปลูกเรือน เช่น ห้ามขึ้นบ้านใหม่วันเสาร์ เพราะจะทำให้ผู้อยู่เกิดความเดือดเนื้อร้อนใจ จะได้รับความทุกข์ร้อนไม่สร่างซา และจะเกิดการเจ็บไข้ได้ป่วยอยู่บ่อย ๆ หาความสุขไม่ได้เลย ดังคำโบราณว่า ขึ้นบ้านวันเสาร์ เท่ากับเป็นการเผาคนอยู่

2. คำสอนตามจารีต-ประเพณี เช่น เป็นหญิงก่อนแต่งงานห้ามให้ชายถูกเนื้อต้องตัวเพราะจะเป็นที่คระหานินทาของชาวบ้านชาวเมืองเขาที่ได้พบเห็น ไม่มีคนใดจริงใจจะแต่งงานด้วย อีกอย่างหนึ่งให้รักนวลสงวนตัว ให้ตั้งอยู่ในพรหมจารีแห่งความเป็นหญิง

3. คำสอนที่มีที่มาจากคาถาทำน้ำมนต์ธรณีสาร เช่น อันครกสีและกระเดื่อง ขุดคูและขุดบ่อ ปิดท่อและปิดทาง ปิดบึงปิดบาง ปิดทวารแลถมสระ สิ่งที่กล่าวมาทั้งหมดข้างต้นนี้ เป็นสิ่งที่ไม่ควรกระทำหรือมีไว้ในบริเวณบ้าน สิ่งที่กล่าวมาทั้งหมดข้างต้นนี้ เป็นสิ่งที่ไม่ควรกระทำหรือมีไว้ในบริเวณบ้านเพราะเป็นสิ่งไม่ดีเป็นอัปรีย์จัญไรกับเคหสถาน และควรนิมนต์พระสงฆ์มาประกอบพิธีสวดถอนเอาออกไปจากบ้านช่อง และจะทำให้บุคคลในบ้านมีความสุขถาวรสืบไป

4. คำสอนตามวัฒนธรรมโบราณของเรา เช่น ห้ามคุยกันเวลากินข้าว ห้ามยืนค้ำหัวผู้ใหญ่ ห้ามหวีผมกลางคืน เป็นผู้หญิง ห้ามนั่งไขว่ห้าง เป็นหญิงห้ามนั่งขัดสมาธิ เพราะสิ่งเหล่านี้ทั้งหมดนี้ คนโบราณท่านถือ ห้ามมิให้ลูกหลานที่เกิดมาแล้วกระทำเพราะเป็นอาการไม่มีสัมมาคารวะต่อผู้ใหญ่ และทำให้เกิดการนินทาว่าพ่อแม่ไม่สั่งสอน เสื่อมเสียชื่อเสียงวงศ์ตระกูลของตนอีกด้วย

5. คำสอนตามพิธีกรรมโบราณของเรา เช่น พิธีกรรมเกี่ยวกับการเกิดคนโบราณท่านห้ามมีการปฏิเสธบุคคลที่จะมาเกิด (ทำหมัน) เพราะบุคคลที่จะมาเกิดนั้นย่อมเป็นคนที่มีทั้งบุญและกรรมร่วมกันมากับผู้ที่ให้เกิด (มารดา-บิดา) ด้วยเหตุนี้คนโบราณจึงมีลูกหลานมากมาย

รายละเอียดเพิ่มเติม : การจัดทำฐานข้อมูลวัฒนธรรมทางภาษาของกลุ่มชาติพันธุ์ในอีสานใต้เพื่อการเรียนรู้และศึกษาวิจัยวิถีชุมชน : คำสอนชาวเขมรถิ่นไทย รายงานโครงการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ปี 2556