เครือข่ายฐานข้อมูลยาแผนโบราณ

หัวหน้าโครงการ : สัมมนา มูลสาร

รายงานนี้ได้นำเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับการดำเนินโครงการเครือข่ายฐานข้อมูลยาแผนโบราณ ตำรายาที่ได้รับการคัดเลือกบรรจุในฐานข้อมูลยาแผนโบราณ รายละเอียดสมุนไพรในฐานข้อมูลยาแผนโบราณ

ตัวอย่างสมุนไพร

หญ้าคา

ชื่อทางพฤกษศาสตร์ Imperata cylindrical (L.) Raeuschel.

วงศ์ Poaceae (Gramincae)

ชื่อพ้อง I. Arundinacea Cirillo, Lagyrus cylindricus L.

ชื่ออื่น ๆ เก้อฮี ลาลาง ลาแล Alangalang, Cogon, Cogongrass, Lalang grass

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ไม้ล้มลุกอายุหลายปี สูง 10-120 ซม. มีเหง้าใต้ดิน ลำต้นตั้งตรง ปล้องเรียบ ข้อมีขนยาว 1-9 มม. กาบใบเกลี้ยงหรือมีขน ใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปแถบ กว้าง 2-15 มม. ยาว 6-70 ซม. แผ่นใบแข็ง ขอบคม ลิ้นใบยาว 0.5-2.5 มม. ดอกช่อแยกแขนง รูปทรงกระบอก กว้าง 10-25 มม. ยาว 3-24 ซม. มีขนคล้ายไหมสีขาว ช่อดอกย่อยรูปขอบขนาน แกมรูปใบหอก ยาว 2.6-4.1 มม. ปกคลุมด้วยขนคล้ายไหมสีขาว ยาว 10-15 มม. กาบช่อย่อยคล้ายกัน เป็นเยื่อมีขนคล้ายไหม กลางล่างยาว 1.2-1.8 มม. กาบบนยาว 0.8-1.5 มม. อับเรณูสีเหลือง ยอดเกสรตัวเมียสีม่วง ผลแห้งกว้าง 0.3-0.4 มม. ยาว 0.9-1.0 มม.

สรรพคุณ

ราก ขับปัสสาวะ แก้ขัดเบา แก้ปัสสาวะพิการ แก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ บำรุงไต แก้ดีซ่าน แก้นิ่ว แก้ไตพิการ ขับระดูขาว แก้ตับอักเสบ แก้ไข้ แก้ไอ แก้ความดันโลหิตสูง แก้เลือดกำเดาออก แก้อาเจียนเป็นเลือด แก้ปัสสาวะเป็นเลือด แก้หนองใน แก้ประจำเดือนมามากผิดปกติ ห้ามเลือด แก้ร้อนในกระหายน้ำ

เหง้า ขับปัสสาวะ

รากและเหง้า ขับปัสสาวะ

ทั้งต้น แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ

ใบ แก้ลมพิษ ผื่นคัน แก้ปวดเมื่อยหลังคลอด

ช่อดอก ห้ามเลือดบาดแผลจากของมีคม แก้อาเจียนเป็นเลือด แก้ปวด

ผล ห้ามเลือก แก้เลือดกำเดาออก แก้ปัสสาวะเป็นเลือด แก้อุจจาระเป็นเลือด แก้แผลบวมอักเสบ และฝีมีหนอง

ไม่ระบุส่วนที่ใช้ ขับปัสสาวะ แก้ขัดเบา แก้ปัสสาสะพิการ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ไข้กาฬ แก้ไข้ท้องเดิน แก้พิษไข้เพ้อคลั่ง แก้ร้อนกลุ้มต่าง ๆ แก้พิษโลหิต ดับพิษฝี แก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ บำรุงไต แก้เบื่ออาหาร แก้ดีซ่าน แก้อ่อนเพลีย

ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา

ต้านเชื้อแบคทีเรีย ต้านเชื้อไวรัส ยับยั้งการวางไข่ของแมลง ฆ่าตัวอ่อนแมลง ต้านพิษงู ยับยั้งการหลั่งฮีสตามีน ลดการอักเสบ รักษาแผลในกระเพาะอาหาร เพิ่มการกักเก็บ ⁸⁶Rb ของกล้ามเนื้อหัวใจ ลดปริมาณการขับถ่ายปัสสาวะ ลดความดันโลหิต ขยายหลอดเลือด ห้ามเลือด ยับยั้งการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด ยับยั้งเอนไซม์ 5-lipoxygenase ยับยั้งความเป็นพิษต่อตับ ต้านมะเร็ง เป็นพิษต่อเซลล์ ยับยั้งการเจริญเติบโตของรากพืช ยับยั้งความเป็นพิษต่อตับ ต้านมะเร็ง เป็นพิษต่อเซลล์ ยับยั้งการเจริญเติบโตของรากพืช ยับยั้งการเจริญเติบโตของพืช

การทดสอบความเป็นพิษ พบว่า เมื่อฉีดสารสกัดพืชที่อยู่เหนือดินด้วย 50% เอทานอลเข้าช่องท้องหนูถีบจักร ขนาดที่ทำให้สัตว์ทดลองตายเป็นจำนวนครึ่งหนึ่งเท่ากับ 1 ก/กก.

รายละเอียดเพิ่มเติม : เครือข่ายฐานข้อมูลยาแผนโบราณ รายงานโครงการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ปี 2544